Mattias Desmet

Let op! Op dit moment zijn er geen plaatsen meer vrij. Reserveren voor een wachtlijst is mogelijk! We bekijken de mogelijkheden voor een extra evenement. Ga hiervoor naar ‘Registreer voor evenement’.

De kunst van het Goede Spreken

De lucht van de 21ste eeuw is verzadigd van een sentiment van crisis: de war on terror, de bankencrisis, de klimaatcrisis, de metoo-crisis, de coronacrisis, de Oekraïnecrisis. De dreunende donderslag van de ene crisis galmt nog na als de bliksemschicht van de andere het wankele gebouw van de samenleving alweer treft. Dit is het punt dat we in deze lezing gaan maken: er is maar één crisis, en dat is de crisis van de waarheid. 

We leven in tijden van veralgemeende propaganda. Nieuwsberichten die de ene dag voor feiten worden aangenomen de volgende dag blijken de dag erna radicaal misleidend te zijn; niemand verwacht dat politici de beloftes die ze doen voor de verkiezingen erna zelfs maar zullen proberen waarmaken; mensen die oprecht een afwijkende mening uitten worden op grote schaal gecanceld; factcheckers menen de waarheid in pacht te hebben maar verdedigen een blinde ideologie die verder en verder van elke vorm van oprechtheid wegdrijft, enzovoort.

De oplossing voor propaganda kan nooit uit (contra)propaganda bestaan. Er is maar één echte oplossing voor een samenleving die verzadigd is van indoctrinatie en propaganda: een hernieuwde, oprechte interesse in de act van het waarheidsspreken. 

De grootste opgave van onze cultuur en maatschappij bestaat erin om op zoek te gaan naar een oprecht discours. Wat is het voor de mens om waarheid te spreken? Dat is een goede vraag. En we moeten haar niet naiëf beantwoorden. We kunnen misschien wel even in het gezelschap van de waarheid vertoeven, maar we kunnen haar nooit bezitten.

Mahatma Gandhi is een historisch voorbeeld van de kracht van het oprechte spreken. In het begin van de autobiografie van Gandhi lees je dat hij geen enkel groot talent had – hij had geen mooi uiterlijk, was niet gezegend met een sterk lichaam, was niet bijzonder intelligent op school en hij was noch een goede schrijver, noch een goede spreker. En toch slaagde die man zonder enig groot talent erin om iets te doen wat geen leger ter wereld kon: hij kreeg de Britten weg uit Indië. Hij haalde die kracht uit zijn centrale grote passie en streven in zijn leven: zo oprecht mogelijk spreken. Zijn autobiografie draagt niet toevallig als titel ‘The story of my experiments on Truth’.

De kracht van de kunst van het spreken is quasi onbeperkt. Maar de weerstand die we moeten overwinnen is navenant. Op de weg van het spreken kom je letterlijk jezelf tegen. Het bewandelen van die weg vraagt noch min noch meer dat je de confrontatie met al je schaduwkanten aangaat.

De kunst van het Goede Spreken, in de finale analyse, de uitweg uit de schijnbaar onoverkoombare crisissen die onze maatschappij zowel op individueel als collectief vlak teisteren. De enige manier om echt een bijdrage te leveren tot het oplossen van de grote crisis van onze samenleving, is door onze persoonlijke crisissen door te werken.